På scenekanten

Japan var stint av japsebilar, men dei rikaste koeyrde dyre europeiske flak for aa «syne klasse».

Landa i Mexico City til blanda bilpark. Lisensproduserte bobler var tydelege i gatebiletet, og det sette meg i 60-talsstemning. Her gaar bobler som drosjer!

Havanna er Lada-land. Sjoelv policen koyrer Lada. Gamle velbrukte americanarar sklir rundt mellom opprusta Peugeotar.

I Japan flyt alt stille – sjoelv i Tokyo. I Mexico City maa policen hjelde trafikklysa for aa faa folk til aa vise respekt for raude lys. Paa Cuba er det faa, men gamle bilar. I Havanna er biltrafikken liten. «Rushet» i Foerde er paa hoegde med dette.

Eg funderer paa kva bilpark og bilkoeyring kan fortelje meg om samfunna eg reiser igjennom?

Landa i Mexico City seinkveldes. Nattedrosje gjennom horestoek, men vi hadde paa flaksen booka paa flott hotell i sentrum. Puh.

Dagen etter besoekte vi Pyramidane til indianarane. Der ofra dei for 2000 aar sidan born for aa blidgjere gudane i vulkanane for aa spare byen. No ofrar dei jentene sine i horestroeket. Gaar verda framover?

Saa til Havanna. KILROY hadde selt oss visum og to netter paa hotell i ein pakke. Vanskeleg aa faa kart og info paa KILROY-hotellet. Men dei organiserte horetrafikken fraa skranken. Vetig informasjon var alltid «i morgon», men horer var aa faa doegnet rundt. KILROY har sendt oss verda rundt. Men eg undrast paa KILROY. Det var via KILROY eg for foerste gong vart booka inn med «VISUM paa horehus»!

Vi flaug fraa Japan til Amerika, og kom fram to timar foer vi letta. Lokal tid same dag! Og daa hadde vi moett ei kort natt i Stillehavet paa vegen! Forvirra? Eg ogsaa. Datolinja i Stillehavet vart kryssa mot aust, medan sola tok langturen rundt India, Europa og Atlanteren. Snakk om aa bite seg sjoelv i halen. Snakk om aa ta snarvegen. Den kjappaste snarvegen eg har teke i heile mitt liv.

«Filias Fogg» i «Jorda rundt paa 80 dagar» (Jules Vernes), kom i tull med dagtalet paa reisa si i Stillehavet. Det heldt paa aa koste han premien han hadde vedda om. Eg har ikkje vedda. Tenaren «Pass-par-to» har framleis ikkje meldt seg. «Prinsesse Aoda» i Karen Helga sin skikkelse heldt framleis ut med meg. Jorda er framleis rund og dreiar rundt seg sjoelv. Sola staar hoegt paa himmelen. Vi er paa veg mot nye eventyr. Latin-Amerika for fyrste gong for oss begge. Vi er i Mexico, men vil «ferra til Cuba!»

Har teke inn hos japanske kjensfolk. Dei orgar mat og skogstur. Kimonoproeving og kajakktur. Sykkeltur og godprat med «tre generasjonar» paa fiskerestauranten. Dokketeater av det spektakulaere slaget – med levande pupillar og skiftande ansiktsuttrykk. Imponerande roersler og rytme i dokkekroppane. Kan ta pusten fraa ein.

Kajakktur og kimonoproeving. Eldste kvinne i huset er kimonodronning, og ho kler oss opp saa bunadsdebatten til Anne Viken kjem i eit nytt lys av japansk soloppgang. Kanskje du finn oss i kimono paa biletsida til Karen Helga? Pil deg til hoegre og ned……

Litt travelt aa vere paa besoek. Men godt. Tenk aa sleppe aa organisere. Berre nyte. Vi kviler oss i form til neste etappe. Vi lengtar saa smaatt etter Latin-Amerika. Det velorganiserte og trygge Japan skal forlatast. Men i Latin-Amerika gaar vel potetfaktoren opp eit hakk eller to???

PS: Karen Helga har paa si side oppdatert biletstoffet i det vi forlet Japan

Det er stor overgang for ein direktetalande Kyst-Sunnmoering aa bu i Indre Sunnfjord. Indirekte seiemaatar og vage antydningar har eg maatta venje meg til. Av og til har det irritert meg. No takkar eg for det. Eg trong vel over 20 aar i Sunnfjord for aa vere klar for fem veker i Japan.

Her er seiemaatane indirekte. Dei kvir seg saa inderleg for aa svare nei. Eg maa tolke om det er japansk spraak, japanar-engelsk, min eigen «Hans-Jakob-engelsk» som spelar meg eit puss, eller om det er den japanske veremaaten. Hoeflege og indirekte. Dei vil ikkje saare deg med eit nei. Dette kan foere deg paa avvegar, men daa er visst ikkje den «japanske effektiviteten» saa viktig …. likevel.

Slik er det aa reise i framande kulturar. Japan er velorganisert og heimekjendt, men akk saa fjernt. Og den indirekte kommunikasjonen har byrja aa gnage litt. Men eg tilgjev dei. For dei er saa indarlege i si omsorg for den framande. Dei kjem stillferdig etter deg, og ser om du har oppfatta rett veg og rett spor. For dei er forsiktige og velmeinande …… og litt stillferdige og seige ……. som Sunnfjordingar …….

Vi kjem fraa fjellet og skal paa oeytur. Besoeke nokre japanske vener av Karen Helga. Tek ferje. To timar. Vi set oss paa dekk i sola. Japanarane gaar inn og sparkar skorna av seg. Legg seg paa matter paa doerken og kviler middag. Etter ein halvtime slaar vi lag. Snorkar mellom japanarane. Berre nokre faa stolar i salongen. Mange matter. Eg rekk berre saa vidt ein kaffikopp foer vi klappar til kai. Middagskvil paa ferja? Kanskje ikkje saa aktuelt etter at «langferjene» i fylkesbaatane er avloeyste av veg, bru og tunnel. Men dei kan aa slappe av – japanarane…..

A ligge i Paaskefjellet i tempel med buddhistane er som aa vere paa Paaskeleir i ML-roersla. Tidleg opp til morgonsamling. Middagskvil er eit framandord. Sengene vert rulla saman og fjerna foer frukost. Vi ligg paa ei stor flatseng. Rett nok har vi vaart «private rom» bak skyvedoerer av papirgardiner.

Morgonmessa liknar paa Den Norske Kyrkja. Tende lys og kiming i klokker. Einstonig messing og altargong. Munkane syng saa monotont, at eg lengtar til norsk salmesong paa folketonar.

Det er Langfredag, og midt i den einsformige songen deira, kjem eg i hug rettspleia i　Joedeland.　Tenkjer paa Pilatus som ville frigje fangar i Paaska ーmen der Jesus tapte for «Mobben»: «Krossfest, krossfest!» Pilatus vaska hender. Rettspleia i Japan fekk eg sjaa paa toget hin dagen. Fangar i handjern og tau vart foerde paa vanlege tog og togstasjonar utan kamuflasje. Her er liten kriminalitet, men dei som kjem paa feil side faar roeff behandling. Dette var gapestokk, og japanesarane lyfte ikkje eit augnebryn. Dei «vaskar nok hender» kvar morgon!

Munken slaar i klokka saa eg gloeymer baade Langfredag og gapestokk. No kjem preika. «Presten» er ein framifraa talar. Eg forstaar ikkje eit kvekk. Men her er rytme, variasjon og engasjement. Og japsane likar seg.

Etter ein time sitjande samankroekt paa golvet er eg «av» i ryggen, og lengtar etter harde norske kyrkjebenkar – som til samanlikning er saers behagelege. Eg vert boenhoeyrt, og vi kan reise oss. Frukosten tek eg staa-ande i dag. Ikkje meir lidingssoge for ryggen min langfredag. God mat og groen japansk te. Men baade Den Norske Kyrkja og ML-roersla ville nok bydd paa kaffi ved eit slikt tidleg Paaskemaaltid. Heldigvis er eg ikkje lenger til fjells, enn at eg ruslar ned paa ein kafe i landsbyen. Her let eg buddhistar vere buddhistar, og mediterer over ei kopp svart kaffi!

Slik syng eit band fraa Hallingdal. I dei «svarte» delane av Soer-Afrika kjende eg meg kritkvit. Men ogsaa Japan er eit «rasereint» samfunn. Somme stadar er vestlege «kvitingar» sjeldan kost. Raud jakke og kvitt skjegg gjer at eg stikk meg ut. Saerleg kvitt skjegg.

Ein liten kafe. Eg vil ha mat. Han vaskar glasrutene ute. Kan fem engelske gloser. Vi vil snakke, men maa gi oss. Ho kokar. God mat til oss. Eg er mett og vil betale. Han er innkomen paa bakromet, og no kjem han med sine faa engelske gloser paa nytt.

Han startar paa nytt emne. Stryk seg over haka, peikar paa det kvite skjegget mitt og ler hoegt. Japsane er hoeflege, men av og til tek ein barnsleg, forviten naivitet overhand. «Kor gamal?», spoer han. Og ler. Eg svarar «53». Han maa fram med fingrar, penn og papir. «53?», maapar han.

Han gir seg over i laatt. Og bukkar djupt mange gongar paa japansk vis, med hendene langs sida. Eg undrast: Ler han fordi han synest eg er rar? Fordi han ikkje trur meg? Fordi eg har ete og betalt og skrytt av den gode maten? Eg vil aldri faa svar paa det. Men eg trur at han ler like godt kvar gong han kan fortelje sambygdingane sine at han har sett ein livs levande «neger paa Aal stasjon»!

PS1: I Japan og i Norge jaktar nokre paa denne tida paa vaaren, medan andre reiser til fjells. Eg har sett Fuji og blomstring, og er paa veg til fjells att. Delt loeysing.

PS2: Eg er 53 aar i dag. Eit ord seier at «naar fanden vert gamal, gaar han i kloster». Eg skal ikkje i kloster, men skeptikaren i meg lurer litt paa om dette er «eit foerste steg». Fordi: Karen Helga har tinga oss tre netter i «paaskefjellet» paa eit buddha-tempel – med meditasjon for ho, og vegetarkost for oss begge! Det vert ikkje skigaaing, saa eg vert neppe sitjande fast i klisteret.

Foerste atombombe mot menneske. USA droppa den. «Innskyting» av nye vaapen, og andre verdskrig var over.

Minneparken i Hiroshima: Kva er sterkast?
* Mor vernar barn paa sokkel
* Barnemonumentet med optimisme – som ein fugl mot himmelen
* Reaksjonane til ei dame trilla rundt i museet av barnebarnet sitt
* Film «sett fraa» bombeflyet
* Bymodellen foer og etter ……
* Bilete fraa gjenoppbygginga tre dagar etter

Paa japansk TV sender dei Nord-Koreansk atomrakett over Japan. Korea – som miste mange tvangsfoerte arbeidarar i Hiroshima i 1945. Tvangsarbeid i japanske vaapenfabrikkar. Dei hadde familiane sine med! Vi ser Clinton og Obahma skulder ved skulder med protesterande japanarar.
Snart 64 aar etter Hiroshima. Gaar verda framover?

Eg staar i minneparken. Fredsparken. Ufatteleg forakt for　liv. Og symbol paa optimisme og paagangsmot. Ingenstad har eg sett slik blomstring som her. Sjoelv etter den stoerste djevelskapen er det haap. Heldigvis!

Eg helsar God Paaske paa min Palmesoendag. Ingen viftande palmeblad i fredsparken i Hiroshima. Men japanske rosa kirsebaertre i full blomstring!

Feiring av vaar og kirsebaerblomstring. Regnar litt bort. Rolege japanarar skrid i paraplytog til Tempelet. Regnet dempar fargane, men forsterkar luktene av blomstring. Snilt　vaarregn i Kyoto. Tidleg kirsebareblomstring i aar. Kan det vere drivhuseffekten? Her i Kyoto?