På scenekanten

Denne kulturbloggen er utgangspunkt for radioprat måndag 26. okt. Her kan du høyre radiokuttet om den internasjonale festen.

Laurdagskvelden baud Flora inn til internasjonal fest med heit mat og kulturprogram. Flora er den internasjonale kystbyen med flukt-mottak og Simon-sak. Eg skrudde opp forventningane og sikta på Naustdalstunnelen. Skryt om internasjonal befolkning og at det internasjonale skal flaggast høgt i jubileumsåret. Flott!

Maten var god, men logistikken på serveringa var litt tilfeldig. Eg sessa meg i salen. Tamilsk dans sette standard for sjarme. Florøungdomar i ”dans utan grenser” var habile. Ungdomar dansar og lærer andre. Pluss for at flinke gutar også markerer seg. Afghanske menn på dansegolvet kom godt frå det. Enkelte passasjar likna på lausdans i halling, men utan nakkesprett.

Rapparar med blanda etnisitet gav rappe-støtte til Simon – guten i parken i Italia. Og tverrfløyte. Her var kulturskuleinnslag med flygel, fele og song. Alt i alt variert.

Etter pausen trøkka arrangøren til med show frå sirkuslinja frå folkehøgskulen på Nordfjordeid. Kanskje ikkje så internasjonalt å kome frå Nordfjord, men innslaget gav breidde og variasjon i programmet. Speleglede og guts. Elevane hadde nådd langt på to månader. Til slutt spela lærarane på musikkskulen JAZZ!

Eg har gøymt høgdepunktet i kulturprogrammet til slutt. For meg var det ”Faranek” frå Iran. Ho er dansar og skodespelar. Hennar to dansenummer var eineståande. Jess! Grasiøs kvinnedans frå dei muslimske områda overraskar kanskje? Samla sett ei variert kulturmønstring på Internasjonal Flora-fest.

Skal eg setje fingeren på noko, så synest eg det kunne ha vore lagt litt meir arbeid i å sy saman flyten i programmet. Kanskje er eg kresen no, men eg trur at ein med små grep kunne ha ”snakka saman” riggepausane på ein betre måte. Apellen frå leiar i ”Internasjonalt Utval” i kommunen kunne med fordel ha vore betre førebudd. Har ein noko så sjeldant som ”Internasjonal Utval”, så kunne ein nytte høvet til å auke statusen.

Elles må det vere lov å vere litt skuffa over urinnbyggarane i Florø. I gjennomsnitt var det i overkant av 200 tilskodarar i salen. Innvandrarane mønstra bra, men dei hadde fortent at urinnbyggarane i Florø støtta betre opp. Midt i debatten om flukt-mottak og Simonsak hadde eg venta at fleire ”urfolk” frå Sildebyen hadde funne seg ein gratis stol i samfunnshuset på laurdagskvelden. Det varierte programmet, arrangøren Flora kommune og ”dei internasjonale” bysborgarane hadde fortent det!

Denne kulturbloggen er utgangspunkt for radioprat 19. oktober.

Vil du høyre radiokuttet, så klikk her på heliumhjarte

Heliumhjarte er tittelen. Bjarte Daviknes Klakegg frå Førde gjer bokdebut på Samlaget. Fragmenterte prosatekstar er nesten som poesi. God og korthogd nynorsk. Gode bilde i språket. Flosklane er luka ut. Ein utprøvande stil. Ei underfundig bok med korte kapittel som ber geografiske titlar – alt frå «Romstasjonen» til «Bergen». Om hjarte som slår og hjarte som svevar. Om nærleik og sårheit. Om dauden og det heslige.

Eg synest at boka Heliumhjarte er litt vanskeleg å få tak på. Ein slags livsfilosofi frå ulike fasar i livet, og med skiftande perspektiv. Nokre gonger konkret. Nokre gonger absurd.

Ei ujamn bok på «det jamne», synest eg. Noko er elegant, men andre sekvensar ber preg av eit pliktløp for å vere orginal. Ei bok som ikkje tek heilt av. Men likevel ei bok til å undrast over.

Ein grei debut. I dei beste partia syner forfattaren potensiale. Tildømes når han undrast på kva han kan tenkje seg å gjere for å få høyre bror sin le igjen. Her møtest draumen og det heslige med kjærleiken til broren.

Dei svakaste partia er når hovudpersonen vert ståande «med hjartet i hendene» – også i konkret forstand. Beklagar, men då når ikkje forfattaren meg. Då opplever eg innhaldet som oppkonstruert. Då kjedar eg meg.

Men for all del. Å vere debutant med ein krevjande stil står det respekt av. Det er tøft å kome seg gjennom nålauget på Samlaget. Det beste i boka gjer at eg ventar spent på neste bok frå Bjarte Daviknes Klakegg.

Opera Nordfjord veit å porsjonere. Etter å ha bada seg i nytt hus, Dronninga og Carmen. Så slår dei til med fotballopera neste år. Norge – Brasil VM 1998. Tekst Are Kalvø, og tone frå Ytre Zuløen …… eller deromkring. Eg har ikkje sett videoopptak av nasjonalheilagdomen, men hugsar den heite natta i Marseille. Vi song Flo, Flo, Flo! Opera Nordfjord legg lista skyhøgt. Carmen og Dronninga er blåbær, mot Drillo og dansaren Flo. Får vi sjå danseløva i balletten?

Ei Oktober-bok av Marit Tusvik. Godt skrive om barndom. Voksenroman med barnet sitt bilkk. Frå Høyanger???? Oppvekst under fjell. Kva tenkjer barnet og korleis tolkar det seg sjølv og dei vaksne? Bok til å undrast over. Til å kjenne seg att i. Til tider absurd. Nærheit og distanse mellom to permar. Ei bok eg las frå perm til perm utan mat. Treng eg seie meir?

«Nesten frelst av Sigvart Dagsland» av Olaug Nilssen. Drivande språk med nerve. Om Sigvart. Om Olaug. Om kristendomen. Om kyrkja. Om skriveprosessen. Det å skrive ei slags portrettbok, der forfattaren sjølv er ramma rundt protrettet. Ho trur ikkje, men kan sin bibel – heldigvis. Ho er ikkje lettvint – heldigvis. Ho er fornøyeleg og morosam – heldigvis. Men viktigast; Ho evnar å gå inn i temaet og vere nær personen med den naudsynte distanse. Ho held seg sjølv på passeleg avstand, slik at det ikkje vert klamt. Krevjande form. Boka står med glans. Hipp hipp for Olaug og Samlaget!

Denne kulturbloggen er grunnlag for radioprat måndag.

Du kan høyre klippet her

Blandakoret Stormklang på Raudeberg – ei mil nord for Måløy – baud laurdagskvelden på revykonsert i samfunnshuset. Kva er ein revykonsert? Jau, det er når koret syng lettare stoff – alt frå Jakob Sande til Vassendgutane – langt på veg til dramatiserte lokale versjonar på scene og videoskjerm. Dette blandar dei saman med rein tradisjonell lokalrevy med nyskrivne aktuelle tekstar.

Hovudtråden gjennom framsyninga er livet i utkanten, fråflytting og ungkarar utan tilstrekkeleg drag på damene. Nokre poeng kjem i lågeste laget, men publikum morar seg. Vel tradisjonelt kan ein seie, men likevel ein ærleg lokal kommentar.

Korkonserten vert boren fram av koret og gode solistprestasjonar. Mange er meir konfortable med å framføre songar i høve til sjetsar. Men mot slutten av den halvannan times revykonserten tek også revypreget seg kraftig opp i song og tale. Då kjem kommunal styring av ”den store seglasen” i Måløy på scenen.
Her får ordførar og rådmann så sydvesten passar, men revyfolket på Raudeberg balanserer fint ved at dei også held ap med opposisjonsførarane i Senterpartiet, når dei raljerer med «Tande P videoen» og lekasjar frå formannsskapet. Ein god og befriande vri på temaet. Lokalrevy på sitt beste av revydebuttantane på Raudeberg.

For koret Stormklang gjer noko nytt denne hausten. Tidlegare har dei vore mest fortrulege med kyrkjekonsertar. Men no fornyar dei seg med revy. Vi ser at det store spranget kostar. Men dei har gjort lurt i å forankre revyen i korsong, som naturleg nok er deira sterke side. Tekstgrunnlaget er litt ujamnt, men på det beste er det glitrande. Dei syner stort revypotensiale med gode songrøyster, driv og framfor alt speleglede. Ein del av skjetsane ville heva seg ytterlegare med litt strammare regi og meir tempo.

Til musikk satsa dei på playback. Det er krevjande, men det flaut imponerande bra. Lyssetjinga på scenen og videokøyringa på bakskjermen sloss av og til med kvarandre, men dette er barnesjukdomar som den unge tekniske staben heilt sikkert ryddar opp i neste gong.

Når rulletekstvideoen gjekk under ståande og velfortent trampeklapp, vart det understreka at det viktigaste var å ”halde saman” i motgangen. Det var som om ”kyrkjekoret” Stormklang ville unnskylde”revykoret” Stormklang. Eg er sikker på at publikum tek revy for revy – korkje meir eller mindre. Ironien dykkar, gode Stormklang, står som ein påle utan overforklaringaer. For; Kva meir kan ei bygd ynskje seg enn eit kor som er brukande både på kyrkjekonsert og lokalrevy? Det store revypoensialet dykkar kan heilt sikkert utviklast enno vidare neste gong.

PS; I sluttnummeret kasta koret monopolpengar og sjokoladegullpengar til pulikum – til glede for meg og dei andre ungane. Formannskapet, rådmannen og ”kaptein” Helge Hjelle er mellom dei som bør kjøpe seg billett til neste framsyning helga om to veker! Her kan dei plukke både poeng, snop og monopolpengar!

Denne bloggen er utgangspunkt for radioprat 8. oktober.

Høyr klippet her

Første storoppsetjing i det nye operahuset på Eid. Carmen er ein klassikar der handinga har alt som trengst av song og drama. Brennande kjærleik, hat, kjølnande kjærleik, svik, smugling, livet på tavernaen og på torget. Drivande soloar, dramatiske duettar og praktfulle massescener og slossing på kniven. ”Sannhetens øyeblikk” og drap.

Å oppleve ei slik oppsetjing i nytt operahus er sjelsetjande. Ein må klype seg i armen for å sjekke at dette er i våken tilstand. Det er imponerande at ei bygd i fylket på ganske få år har evna å heve Opera Nordfjord opp på dette nivået – og attpåtil i eige hus. Operasjef Kari Standal Pavelich og dirigent Michael Pavelich kom med ideen, og dei har dyrka operaarbeidet fram i samarbeid med enorme dugnadskrefter på Eid. Kombinasjon av topp fagleg kunnskap og smittande entusiasme er ein naudsynt kraftkombinasjon for å lyfte eit slikt prosjekt. Det er denne kombinasjonen som gjer det ”usannsynlege” til sanning.

Kva er så styrken til sjølve Carmen? Eg vil framheve regissøren John La Bouchardiere. For ein ting er det å handtere ein flokk proffe operasongarar, og tonnevis med glade koramatørar. Det som gjer framsyninga ekstra stor er at song og skodespel til proffar og amatørar er limt så godt saman. Alle strekker seg mot sitt ytterste og heilskapen i framsyninga gjer susen. Alle er i rollane sine heile tida. Barnekoret er glitrande og «kvinnekampen» i sloss-scenen var ubetaleleg. Profft!

Eit godt orkester i grava og gode dansarar gjer jobben. Kostymane er flotte og scenografien utsøkt. Scena vert brukt i høgde, djupne og breidde, og enkle scenegrep for open scene står godt til spelet. Til dømes vert fengselsgitteret til taket på tavernaen på tre sekund.

Spelet har ein herleg flyt. Det er variert mellom det kraftfulle og det vare. Eg er mest imponert over dei store opptrinna. Desse store scenene såg vi mange av før pause. Etter pausen var det umogeleg å heve dette ytterlegare. Kanskje vart det litt ”flatare” etter pause – før dramaet heva seg mot finalen. Elles kan eg setje ein liten finger på at det flagra i plakatar og program til framsyninga på scenen i nokre korte bolkar. Men det var sikkert berre ein liten ”gagg”, som eg ikkje fekk grep på.

Så må eg skryte uhemma av publikum. Det å kjøpe billettar til åtte fulle hus før jonsokk er imponerande. Dette er grunnlaget for suksessen. Når det skal arbeidast så hardt, må det vere vidunderleg å ha trykket frå publikum i ryggen.

Eg har snakka lite om dei glimrande solistane. Eg nemner berre eitt namn. Det er han som er på scenen heile tida – utan å synast. Opera Nordfjord har gjort eit glimrande val i regisøren John La Bouchardiere. Han er limet i framsyninga, og resultatet er heilstøypt!

Denne bloggen var grunnlag for radioprat måndags morgon ……. Høyr radiopraten her

”HeXene” Helena Bremer og Reidun Støfring inviterte til interaktivt teater under heksemiddagen på Førde Hotell laurdagskvelden. Interaktivt teater tyder at publikum skal spele aktivt med. Det synte seg at ”interaktiviteten” vart minimal, og knapt nok det. Greit nok, men pass opp for feil forventningar og bruk av ”jåleord”.

Helena (hovudforfattar) og Reidun fortalde ei historie i tre akter. Fyrste akt gjer oss kjende med systra til presten som kjenner seg sett til sides når presten gifter seg. Systra har støtta presten i årevis. Ho legg prestefrua for hat, og spreier vonde rykte. Opningsscenen vert spela som to paralelle monologar. Scenen vert treig og repeterande. Det vart litt ”langhalm” til forretten.

Som hovudrett (andre akt) serverte Helena og Reidun mykje meir fart. Dei tok no rollane som ryktespreiarar. Dette overspela dei på rølpete vis. Underhaldande nok. Dei to glade amatørane spar opp alt dei har av ”guts” og grimasar, skrik og skrål. Som teater er dette lite variert, og andre akt sluttar om lag der den byrjar, utan å drive historia framover. Men publikum fekk løyst låtten når dei herja som verst.

Teatret tok seg kraftig opp under desserten. Er det dette som heiter ”å spare på konfekten”? Fyrste akt var kjedeleg og andre akt var rølpete, og begge desse aktene stod kvart på sitt vis pinn i ro.

I tredje akt derimot, får vi sjå teater med større T. Her legg manuset opp til variasjon og drama, og skodespelarane spelar mot kvarandre med driv. Vi fyl prestefrua i sin angst og trygling om livet. Ho kastar vitet og vert pressa til å tilstå det ho ikkje har gjort. Ho finn deretter roa og tilgir svigerinna før ho stille tek sin dom.

Svigerinna syner hat og kvesser opp anklagene sine. Når ho får tilgjeving, så går det opp for ho kva ho har gjort. Ho angrar seg, men då er det for seint. Prestefrua vert brend i ein knitrande, intens og stille scene utan skrik og skrål. Då kunne du høyre den berømte knappenåla falle på golvet på Førde Hotell. Der dei to fyrste aktene vart litt lettvinte, så vart ”desserten” gripande.

Denne bloggen la grunnlag for radioprat måndags morgon ……….. klikk på saka ovanfor om heksemiddagen for å høyre radioklippet.

Krimfest Sunnfjord var mykje meir enn teatermiddag (sjå eigen blogg over). Eit av høgdepunkta var Anne Mette Hjelle sin samtale med spenningsforfattar Tom Egeland på opninga torsdag. Det er godt å høyre ein klok forfattar fortelje om forfattaryrket. Om ideskaping, godt handverk og hardt arbeid. Ei fengslande framstilling.

Elles var det eit høgdepunkt i krimfjøsen i Angedalen når May Grethe Lerum (ho som har skrive bøkene om ”Livets døtre”) avdekte myter om hekseprosessane i Europa. Vi har trudd at det var nesten berre kvinner, men forfylgjingane ramma også menn. Kvinneforskarane i syttitalstradisjonen la alt for stor vekt på at heksene var ”sterke, tøffe og kloke” kvinner. Lerum viste til nyare forskning, og at heksene stort sett var kvinner i underklassen som hadde kome i krangel med grannekoner eller nære slektningar. Overklassen med slekt og kjenningar som kunne gå god for seg, kom nesten aldri på bålet. Menn som var dømde for utsveveande kjønnsliv var i faresona. Kort sagt; dei mest utsette for hekseprosessane var ”kåte menn og kranglevorne kjerringar” utan mektig slekt som kunne gi støttande vitnemål.

På bokkafeen laurdag føremiddag var temaet vridd mot heksejakt i dag. Media si jaging i flokk i Valla-saka var eitt av døma. May Grethe Lerum heldt fram dei store hekseprosessane som i dag går føre seg i Afrika, og som vi nesten ikkje høyrer om. Ho utfordra media. Ho drog også paralellar til hekseprosessane med vanlege folk sin sladder, ryktespreiing og mobbing på internett. Mekanismane er dei same, men båla er bytta ut med at ofra tek livet sitt ”i det stille”. Ein god bokkafe med kaffi og kaker, rettspleie og refleksjon.

Krimfest Sunnfjord fenga med eit variert program. Interessa er brukbar, men billettsalet kan umogleg dekke kostnadene. Eit godt og variert program som er avhengig av solid sponsorstøtte. Krimfesten er eit annleis arrangement. Ros til arrangørar og sponsorar som lagar ”fest” som ligg utanfor A4-format.

Sist veke kokte det over i Eikefjorden. Flora kommune tvinga namnet ”Stavangvegen” på Eikefjordingane. Lokal oppstandelse. Sikkert med god grunn. Sjølv om Stavangvegen er eit folkeleg namn.

Men i tettstadane våre tek jåleriet over i namnsetjinga på bygg og anlegg. I Sogndal har dei noko dei har kalla Campus. Eg sukkar. No kastar Førde seg på jåleribylgja. Tidlegare i år fekk vi ein Førde-debatt om den overdrivne bruken av førestavinga ”by-” i alle samanhengar. Godt, godt, men no tek jåleriet nye former.

Storbygget til Atle Hamar & Co i Storehagen skal heite Storehagen Atrium. Slikt kallar eg jåleri. Jau….. det ligg rett nok i Storehagen og liknar sikkert på eit atrium – kva no det måtte vere…..

Kva med norske namn så nær Nynorskens Skog? Takke meg til islendingane, som syner nasjonal språkrøkt i slike situasjonar. Men vi får vel leve med Atrium, vi som ikkje tok oss bryet med å sende inn namneframlegg ……. på norsk. Ser dessutan at dei hadde over 100 framlegg å velgje imellom ……