Atle Hamars meiningar frå Jølsters sørside

Ingrid Betancourt er Colombias meste kjende kidnappa person. Ho vart teken av den marxistiske geriljaen FARC i 2002, i ein periode der ho var kandidat til presidentvalet. Ho førte i mange år ein modig kamp mot narkotika og korrupsjon, som medlem av nasjonalforsamlinga og seinare som senator. Etter å ha vore fanga i 5 år og 9 månader, kom det endeleg livsteikn. I eit langt brev til mor si og resten av familien , fortel ho ei sterk historie om kjærleik og fridom som er ein tankevekkar for alle oss i den sovande og forbrukarorienterte vestlege verda. Arneberg Forlag har utgjeve denne soga, og publiserer samstundes eit langt brev frå dottera Melanie, skrive på sterk og verdig måte, ja nettopp frå hinsides helvete, som boktittelen seier.

I 1999 vart eg sendt til Colombia som statssekretær i Justisdepartementet. Tema var flyktningar til Noreg, og Noregs retur av flyktningar til Colombia. Colombia er herja av ein borgarkrig som har pågått i over 40 år, og flyktningesituasjonen i landet oppstår ikkje fordi det er regjeringa som forføl, men fordi FARC og paramilitære grupper legg beslag på store område, fordriv det lokale folket, og tek livsgrunnlaget frå dei når dei misser gardsbruka og landsbyane sine. Det vert sagt at dei demokratisk valde styresmaktene berre har kontroll over ein tredjedel av dette ressursrike og storslåtte landet, og denne situasjonen skapar mange internt fordrivne flyktningar. I dag handlar denne tilstanden om kontroll og ressursar, meir enn politiske og idealistiske mål. FARC, som har ein venstre-sosialistisk/ marxistisk politisk plattform, produserer og sel narkotika, akkurat som dei ytterleggåande høgreorienterte paramillitære gruppene. Kidnapping av politikarar, politifolk, dommarar og andre samfunnspersonar, er blitt ein industri for desse destruktive kreftene. Som utanlandsk turist kan du heller ikkje ferdast trygt i deler av landet. Eg opplevde den gong på mi offisielle jobb-vitjing, eit tryggleiksopplegg eg korkje før eller sidan har hatt. Assistanse av 4 væpna politifolk kvar vi reiste, var opplegget.

”Brev til mor frå hinsides helvete” er ei bok eg tilrår alle samfunnsengasjerte og demokratisøkjande menneske å lese. Boka fortel oss om Ingrid Betancourt, ei usedvanleg sterk kvinne som har helde ut ein situasjon i eit helvete, fanga i fleire år langt inne i Colombias junglar. Elie Wiesel har skrive føreordet til boka. Eg avsluttar med nokre strofer frå han:

” I hennes og din menneskelighets namn ber jeg deg om å lytte til hennes stemme. For deg er det så lite. For henne er det et budskap, eller kanskje en rørende solidaritetsgave.”

I vårt gjennomsyra informasjonssamfunn, der nyhenda vert formidla der og då, er også regien viktig. Lage sin eigen vri, finne spennande vinkling, lage ei interesseskapande overskrift. Dette er heilt legitimt, og alle aktørar som deltek i offentleg debatt, må vere klar over denne dynamikken. Men kva seier vi når saker blir skapt utan rot i røyndommen ? Kva seier vi om klipp og liming av saker der intervjuobjektet ikkje kjenner seg igjen, og bodskapen som vert formidla er stikk motsett av kva vedkomande snakka om ? I den tida eg var statssekretær for Odd Einar Dørum i Justisdepartementet, var mediehandtering ein del av kvardagen. Seinare har tilsynsjobben eg har hatt, vore prega av mykje interesser frå medieverksemder. Eg ser meir og meir eit nyhendebilete prega av det eg vil kalle 50% journalistikk: Det vil seie å lage ei sak der historia og ramma er kjent, men deretter å setje saman opplysningar på ein slik måte at det vert eit nytt nyhende. Akersgata brukar dette jamt, og eg sjølv har opplevd i saka om SEIF-bygget i Førde og det nye Astrup-senteret i Jølster, utstrekt brukt av av slik 50 % journalistikk. Brått vert det meldt ”eit ras av etatar som trekkjer seg frå SEIF-prosjektet”, og so blir etatar ramsa opp som aldri var ein del av den meir forpliktande delen av prosjektet. Meir regi enn realitet. Men slik går utviklinga, og det vert endå meir viktig for alle som deltek på den offentlege arena å vere oppteken av å vere nøyaktig, dersom bodskapen skal rett formidla. Men eg ville likevel ikkje vore mediesamfunnet forutan. Uavhengig av politisk ståstad var det mange som applauderte tidlegare kulturminister Langslet, når han slapp mediemangfaldet laus tidleg på 80-talet. Vi vil ikkje tilbake til den tida der finsk fjernsynsteater var einaste tv-underhaldning på tysdagskveldane heller.