”Den 24. mars skal fylkesutvalet ta stilling til om Sogn og Fjordane skal søkja status som pilotfylke for å kunna styrkja samarbeid og kompetanse om universell utforming i kommunane, i fylkeskommunen og hjå fylkesmannen, få fleire møtestader for erfaring – og inspirasjonsutveksling og setja fokus på å auka kvalitet på utviklingsprosjekt i høve folkehelse og transport. Barne- og likestillingsdepartementet arbeider no med ein handlingsplan for universell utforming, og som eit av tiltaka i den skal det etablerast ei ordning med fire til seks pilotfylke i løpet av 2009.” Sogn Avis 18. mars, s. 13

Nokon som skjønar kva som står i denne teksten? Mesteparten er direkte avskrift av sakspapira til fylkesutvalet.

Fristande å sitera bokhandlaren i Sogndal som var liten av vekst og ikkje rakk opp til dei øvste bøkene i butikkhyllene: «Denne litteraturen ligg for høgt for meg»

I alle fall: Viss eg blir spurt om å sitja i styringsgruppa for pilotprosjektet som skal styrkja samarbeid og kompetanse om universell utforming i kommunane, i fylkeskommunen og hjå fylkesmannen, så blir det tvert nei! Det må vera eit minstemål at byråkratiet kan fortelja kva dette handlar om på ein anstendig måte før det blir sendt ut til ålmenta!

I NRK Sogn og Fjordane diskriminerer vi bokmålet, men meiner vi har rett til å gjera dette fordi nynorsken er eit minoritetsspråk under press. På mange måtar følgjer vi ein tradisjon som er godt fasttømra av laussalspressa i Oslo der det er utenkjeleg å sleppa nynorsken til i spaltene

Kva skal så til for at vi i NRK Sogn og Fjordane skal endra denne språkpolitikken?

Dersom styremaktene tek opp hansken frå Tor Fuglevik kan det henda vi må ta dette opp til vurdering. Fuglevik er direktør for det internasjonale medieselskapet MTG, har ei fortid som assisterande kringkastingssjef og er no medlem av Språkrådet. I ein kronikk i Dagens Næringsliv går bokmålsbrukaren til rette med ei langvarig og systematisk nynorskdiskriminering i dei største mediehusa i landet. Han peikar på at avisene i tillegg til ordinær pressestøtte har indirekte støtte gjennom fritak for moms. VG og Aftenposten (Schibsted) kan kassera inn til saman 140 millionar kroner kvart bidige år fordi styremaktene ynskjer å stimulera til sal av aviser. (Se og Hør som kjem ut to gonger i veka får ikkje slikt fritak)

Men det er ikkje noko krav om at begge målformene skal vera representert i desse avisene, trass i at denne spesialordninga gir dei store inntekter. Ein av aviseigarane peikar rett nok på at det er kjøparen av avisa som slepp å betala moms, men utan moms kan utgjevar skru opp prisen – og vidare auka innteninga.

Om nokre veker skal Stortinget handsama språkmeldinga ”Mål og meining”. Tor Fuglevik meiner politikarane på same tid bør diskutera ei lovendring som tvingar momsfritekne aviser til å bruka begge målformer. Forslaget er godt og det kjem til rett tid. Avisredaktørane kjem sjølvsagt til gneldra unisont og høgt når dette kjem på høyring, men det skal politikarane ta heilt med ro. Trugsmål om bortfall av 25 prosent av inntektene vil raskt føra til ro i rekkene. Difor er det all grunn til å tvinga på dei nynorsken!

Etter ei stund vil dei heilt sikkert vedgå at dei også har fått eit betre produkt.

PS! Mediehusa har mange måtar å skaffa inntekter på. Blant anna må vi betala abonnementet på avisene vi bestiller i januar. Ei avis med 15.000 abonnentar a 2.000 kroner får altså 30 millionar kr. på konto i januar. (dersom alle er heilårsabonnentar) Med 5 prosent rente blir dette 1.5 millionar kroner i forteneste før dei har produsert noko som helst. Pen ekstragevinst det og!

Er dette sant? Kan ein mann få 5 år fengsel for å dra til ein kar? Sjølvsagt ikkje!

Journalistane brukar straffelova som seier at vald kan straffast med alt frå ei lita bot og opp til 5 års fengsel. Mest truleg må du bruka tortur i vekevis for å bli dømd til den strengaste straffa. Eit godt tips i tilfellet Gerrard er bøter eller nokre veker fengsel på vilkår.

For folk flest er det rart at slåssing blir jamstilt med ei grov valdtekt når det kjem til straffeutmåling. Å henta fram ytterpunkta i strafferamma i ei slik sak blir meiningslaust. Fotballspelaren slepp mest truleg unna med ei lita bot. Stakkars Steven Gerrard seier eg, ikkje på grunna av straffa han får, men på grunn av alt styret.

Her i Sogn og Fjordane er det fleire redaksjonar som har same sykja – også vi i NRK. Eit lovbrot skal helst gjerast så alvorleg som mogeleg. Når vi verkeleg skal la gravalvoret senka seg over fylket hentar vi gjerne fram formuleringa:

Politiet ser alvorleg på saka!

Her ser vi føre oss journalisten spørja politimannen: Er dette ei sak de ser alvorleg på? Og politimannen svarar ja!

Kva så om saka ikkje er så alvorleg, kva skal politiet seia då?

”Politiet tykkjer dette er ei artig sak, faktisk har saka teke heile politikammeret i Florø med storm, polititenestefolka skrattar av saka.”

Siste nytt på krimfronten er at politiet har oppretta sak! Når ein person ikkje er mistenkt, sikta, eller tiltalt, kan det vera greitt å finna på noko nytt. Difor uttrykket det er oppretta sak. Men kva betyr eigentleg dette? At dei har skrive ned namnet på ein person? Ikkje veit eg, men eit eller anna skal ein jo sei!

Forresten meiner eg at alle bør ha minst eitt barslagsmål på cv-en før dei søkjer seg fast arbeid. Så kan vi i media melda at politiet ser alvorleg på saka og at det er oppretta sak. Vedkommande risikerer sjølvsagt kollosalt lang fengselsstraff!

Heia Liverpool!

Alt for mykje sinnsykt

Trur du det kan vera mogeleg å få austlendingane til å slutta med å seia sinnsykt i annakvar setning?

Du veit heilt sikkert kva eg meiner. For eksempel då Aksel Lund Svindal vann eit renn etter å ha vore skada i eitt år: Sinnsykt bra følelse, sinnnsyk fart ned henget og sinnsykt deilig å passere målstreken!

Eg hadde trudd dette var ei sykje som skulle gå over, men det blir berre verre og verre. Og sidan ordet er like malplassert som engelskmennene sin bruk av ordet fuck (øksling) i alle slags utrengsmål, må noko gjerast!

Kanskje kan Språkrådet leggja dette i handlingsplanen sin for 2009? Eller kan du Sylfest setja ned eit hardtarbeidande utval som kan finna nokre sinnsykt gode alternativ?

Sei i frå så skal eg hjelpa deg med nokre gode namn!

Beste helsing

Kai Aage Pedersen

PS! Etter at du er ferdig med sinnsyk, kan du ta ordet lissom. Ikkje fullt så nøye med det. Verre når ei heil pasientgruppe blir henta fram kvar gong ein autslending øser seg litt opp.

”Hakke peiling” var svaret.

Twitter er eit lynraskt sosialt nettverk som også fungerer godt til å senda ut nyheiter. Twitter var først med nyheiter frå Mombai, dei var først med å fortelja at forfattaren Anne-Cath Vestly var død, og nettverket var eit viktig våpen for Barrack Obama då han vann valet i USA for nokre veker sidan.

Men det er altså få norske politikarar der ute i fuglekvitteret, og ein kjapp gjennomgang i dag viser at det truleg står endå verre til i Sogn og Fjordane enn elles i landet. Nokre få journalistar følgjer med, elles nesten null.

Ikkje så nøye?

Vel. Dei som styrer fylket vårt har ingen hemningar når dei brukar ordet framtidsfylket når dei skal reklamera for Sogn og Fjordane. Norge.no og eit direktorat som har ansvar for staten sin IKT-politikk held hus på Hermansverk. Eit fylke som tek mål av seg til å få ungdommen heim bør rett og slett vera først med det siste!

Og det er lite som tyder på at dette er ein hype som går over. Facebook har 1.3 millionar medlemmer i Norge. Gjennomsnitts brukstid når folk loggar seg på er 20 minuttar. Når servarane til Facebook er nede er det jubel hjå VG-nett, trafikken går dramatisk opp.

Vi får difor håpa at sentrale utviklingsmiljø i fylket har planar i skuffa for korleis dei skal forholda seg til dei nye møteplassane. Viss dei ikkje har det bør det vera eit sentralt mål i det nye året. Noreg.no og minside.no må til dømes vera svært synlege og også kommunisera via slike arenaer.

I NRK har vi styrt med slikt ei god stund. For eit par år sidan heldt eg føredrag om dette i Florø – for ei statleg leiargruppe med fylkesmann Oddvar Flæte i spissen. Eg fortalt at NRK har kjøpt si eiga øy i den virtuelle verda Second Life. Det var ikkje mange som hadde sansen. Spesielt ikkje administrerande direktør i Hels Førde, Jon Bolstad. Trur dette var midt i ein serie av det han hevda var irrelevante oppslag frå sjukehusstellet i fylket.

”Det hadde vore flott om NRK hadde flytta ut på denne øya og vorte verande. Hi, hi, hi!” Var den turrvittige kommentaren frå direktøren”

Og de behøver sjølvsagt ikkje reisa heilt til NRK si øy i Second Life!

De kan starta med å sjå kva eg driv med her: www.twitter.com/kaiaage

Vinnaren kvitterte med ein lang og knakande god takketale som vi dessverre ikkje har skriftleg, men grunngjeving til juryen og kven som vann finn du her. Eventuelle gratulantar kan skriva kommentarar. Ueinig i tildelinga? Skriv då og!

Arve Uglum er vinnaren av NRK Sogn og Fjordane sin språkpris for 2008. Med godt språk, humor og forteljarglede, leverer sogningen flotte språkblomar til fylket kvar einaste veke.

Godt språk er det viktigaste instrumentet til ein journalist. Arve Uglum brukar verktøyet sitt godt både skriftleg og munnleg. Han er difor ein verdig vinnar av NRK Sogn og Fjordane sin språkpris for 2008.
(I juryen: Olga Wergeland, språkkontakt Noralv Pedersen og underteikna)

I Romerikes Blad kan vi lesa at ”likheten mellom Georg Adolfsen og Martti Ahtisaari er slående.” I oppslaget sit Georg med eit kollosalt fotografi av fredsprisvinnaren i fanget – og alle ved sine fulle fem ser at dei to ikkje er det minste like.

I Aftenposten les vi at Ahtisaari er æresborgar av Namibia og at oldefaren er frå Tistedalen. Fredrikstad Blad har henta opp sin eigen tremenning av fredsprisvinnaren og Halden Arbeiderblad har sjølvsagt funne sin variant av Adolfsen-slekta frå dei djupe austlandsskogane.

Spesielt spennande journalistikk er det ikkje. Og det må vera stusseleg å vinna Nobels Fredspris og få ei mediedekning som på eit middels vestlandsk slektsstemne!

Tippar Martti Ahtisaari er glad for å komma seg heim i huset sitt i Finland, ta av seg smokingen, sparka av seg lakkskoa og blanda seg ein god dram!

”Vooi vito! Perkellee! Desse nordbaggarna er en spesiell gjeng!”

Og vi er ikkje heilt fri for denne provinstenkegangen her i fylket heller. Hugsar godt då Sogn Dagblad rydda heile førstesida for oppslaget: Bjørn Dæhlie har slekt i Brekke!

Eller kva med avisa Sogn og Fjordane sin journalist John Moberg som hadde vore på gratiscruise med Color Line til Newcastle? Den lokale vinkelen var tynn, men klinkande klar, over 10 spaltar:

”Og han som rører i grytene er frå Hermansverk!”

Det låg ein småfrekk handskriven lapp på skrivebordet mitt då eg kom att frå jobbreise i helga. Frekkasen som hadde skrive den er busett på Cape Cod, der store deler av Kennedy-familien har residensane sine. (dei som er att)

Pandemien han skriv om er henta frå bloggen min som han hadde lese nokre veker tidlegare – frå USA. No hadde han vore innom NRK sitt distriktskontor på Prestebøen i Førde med ein lapp. Innhaldet var ikkje så interessant, rett og slett ei konstatering av at eg min tulling kunne finna på å reisa vekk når han kom på uventa besøk! (vanleg og direkte måte å snakka på i Indre Sogn)

Første gong eg var i kontakt med denne sogna-amerikanaren var i 1995. NRK var tidleg ute med epost og eg måtte prøva. Få hadde datamaskin, endå færre hadde internett og endå færre såg nytten av å senda epost. Difor var epost-boksen min skalande tom i vekesvis!

Men så, den 4. april 1995, sa det pling. Eg hadde logga meg på nettet med eit modem større enn ei skoøskje og opp på skjermen kom det ein epost frå JPNautilus. Eg mått ta fleire rundar rundt i redaksjonen og fortelja om storhendinga. Dette var truleg blant dei første utanlandske epostane til NRK Sogn og Fjordane nokon gong! Telefaksen hadde fått ein konkurrent!

Bak JPNautilus skjuler systrendingen Arne Grepstad seg. I dag vel 13 år etter den første eposten, avslører ei ny teknlogisk nyvinning, Google, kvifor han har valt eit så spesielt namn:

The NAUTILUS MOTOR INN is a WATERVIEW MOTEL located in WOODS HOLE on CAPE COD near the MARTHA’S VINEYARD FERRY. The Nautilus is within walking distance of the village which includes BEACHES, WOODS HOLE OCEANOGRAPHIC INSTITUTION, MARINE BIOLOGICAL LABORATORY and many other attractions. Owner: Arne Grepstad

Eg konstaterer endå ein gong at verda blir mindre. Vi kan reisa så langt vi vil, men blir googla i løpet av få sekundar. Kommunisera gjer vi så lett som berre det på sosiale nettsamfunn og på chattetenester.

Og så lurer du kanskje kva Grepstad skreiv om i den første eposten i 1995?

Den var kort og grei, utforma på sognavis den og:

”How are you, din tyl?!”

Slik skal det vera også når folk i fylket skal diskutera underskotet etter Tall Ships Races. Her er det bruken av fellesskapet sine verdiar som blir debatterte og folkedjupet har krav på å få uttala seg om bruken av deira pengar.

I NRK sine kommentarfelt er det fritt fram. Du kan velja namn, til og med andre sitt namn, og sjølvsagt innhaldet sjølv. I løpet av sekundar kan folk leggja frå seg svært dryge utsegn om namngitte personar som har tusenvis av lesarar i løpet av nokre timar. Lesarane kan varsla oss om innhald som går over streken, men vi må likevel følgja nøye med desse nettdebattane. Dette er ei moderat form for moderering som gjer det enkelt for brukarane, men stiller strenge krav til at vi følgjer med på debattane.

99,9 prosent av alle debattinnlegg publiserte på NRK Sogn og Fjordane sine nettsider er gode – og held seg klart innanfor det som er akseptabelt. Men i helga tok dette heilt laust . Mange av debattinnlegga om økonomien i Tall Ships Races hadde stygge personkarakteristikkar som slett ikkje høyrer heime i ein samfunnsdebatt. Vi var aldri i tvil om stengja denne debatten!

Kvar går så grensa? Vanleg folkeskikk er som regel ein god peikepinn og står du fram med fullt namn kan du tillata deg litt meir enn om du er anonym!

Sverre Aase frå Vik formulerer seg slik: ”Eg trur eg må vere ein av dei mest trufaste radiolyttarane til NRK P1. Radioen står på heile dagen, for eg likar å høyra på lokalsendingane og det er mange fine program på P1. Men no må eg snart byta kanal, for den einsformige musikken dei spelar har begynt å gå meg nervane laust.

Aase prøvde å skru seg inn på NRK Hordaland men fann nesten same musikken der. 80 prosent av all musikken som blir spelt i NRK P1 blir nemleg plukka av ekspertar i Trondheim. Dei går vitskapleg til verks, brukar breidt samansette smakspanel med mentometerknappar, og om natta blir popsongane spela over på datalinjer – klar til å bli kringkasta i dei regionale radiosendingane på P1.

Det er altså slutt på tida der programleiarane kunne gå i platearkivet og henta fram russiske julesongar, og bra er det. Undersøkingar viser at det er den såkalla programleiarmusikken som skårar dårlegast blant publikum. Ein enkelt person er rett og slett ikkje i stand til å finna ut kva musikk som fengar dei store massane.

I NRK Sogn og Fjordane står vi difor att med å plukka lokalmusikken som skal vera 20 prosent av all musikk vi spelar. Her kan vi sjølvsagt leggja inn meir trekkspel, men eg er usikker. Har ikkje Sjetraddane og Hyllestad og Lavik Trekkspelklubb fått nok sendetid? Eg berre spør! Er det for mykje eller for lite trekkspelmusikk i lokalradioen – NRK Sogn og Fjordane!