”Den 24. mars skal fylkesutvalet ta stilling til om Sogn og Fjordane skal søkja status som pilotfylke for å kunna styrkja samarbeid og kompetanse om universell utforming i kommunane, i fylkeskommunen og hjå fylkesmannen, få fleire møtestader for erfaring – og inspirasjonsutveksling og setja fokus på å auka kvalitet på utviklingsprosjekt i høve folkehelse og transport. Barne- og likestillingsdepartementet arbeider no med ein handlingsplan for universell utforming, og som eit av tiltaka i den skal det etablerast ei ordning med fire til seks pilotfylke i løpet av 2009.” Sogn Avis 18. mars, s. 13

Nokon som skjønar kva som står i denne teksten? Mesteparten er direkte avskrift av sakspapira til fylkesutvalet.

Fristande å sitera bokhandlaren i Sogndal som var liten av vekst og ikkje rakk opp til dei øvste bøkene i butikkhyllene: «Denne litteraturen ligg for høgt for meg»

I alle fall: Viss eg blir spurt om å sitja i styringsgruppa for pilotprosjektet som skal styrkja samarbeid og kompetanse om universell utforming i kommunane, i fylkeskommunen og hjå fylkesmannen, så blir det tvert nei! Det må vera eit minstemål at byråkratiet kan fortelja kva dette handlar om på ein anstendig måte før det blir sendt ut til ålmenta!

I NRK Sogn og Fjordane diskriminerer vi bokmålet, men meiner vi har rett til å gjera dette fordi nynorsken er eit minoritetsspråk under press. På mange måtar følgjer vi ein tradisjon som er godt fasttømra av laussalspressa i Oslo der det er utenkjeleg å sleppa nynorsken til i spaltene

Kva skal så til for at vi i NRK Sogn og Fjordane skal endra denne språkpolitikken?

Dersom styremaktene tek opp hansken frå Tor Fuglevik kan det henda vi må ta dette opp til vurdering. Fuglevik er direktør for det internasjonale medieselskapet MTG, har ei fortid som assisterande kringkastingssjef og er no medlem av Språkrådet. I ein kronikk i Dagens Næringsliv går bokmålsbrukaren til rette med ei langvarig og systematisk nynorskdiskriminering i dei største mediehusa i landet. Han peikar på at avisene i tillegg til ordinær pressestøtte har indirekte støtte gjennom fritak for moms. VG og Aftenposten (Schibsted) kan kassera inn til saman 140 millionar kroner kvart bidige år fordi styremaktene ynskjer å stimulera til sal av aviser. (Se og Hør som kjem ut to gonger i veka får ikkje slikt fritak)

Men det er ikkje noko krav om at begge målformene skal vera representert i desse avisene, trass i at denne spesialordninga gir dei store inntekter. Ein av aviseigarane peikar rett nok på at det er kjøparen av avisa som slepp å betala moms, men utan moms kan utgjevar skru opp prisen – og vidare auka innteninga.

Om nokre veker skal Stortinget handsama språkmeldinga ”Mål og meining”. Tor Fuglevik meiner politikarane på same tid bør diskutera ei lovendring som tvingar momsfritekne aviser til å bruka begge målformer. Forslaget er godt og det kjem til rett tid. Avisredaktørane kjem sjølvsagt til gneldra unisont og høgt når dette kjem på høyring, men det skal politikarane ta heilt med ro. Trugsmål om bortfall av 25 prosent av inntektene vil raskt føra til ro i rekkene. Difor er det all grunn til å tvinga på dei nynorsken!

Etter ei stund vil dei heilt sikkert vedgå at dei også har fått eit betre produkt.

PS! Mediehusa har mange måtar å skaffa inntekter på. Blant anna må vi betala abonnementet på avisene vi bestiller i januar. Ei avis med 15.000 abonnentar a 2.000 kroner får altså 30 millionar kr. på konto i januar. (dersom alle er heilårsabonnentar) Med 5 prosent rente blir dette 1.5 millionar kroner i forteneste før dei har produsert noko som helst. Pen ekstragevinst det og!

Er dette sant? Kan ein mann få 5 år fengsel for å dra til ein kar? Sjølvsagt ikkje!

Journalistane brukar straffelova som seier at vald kan straffast med alt frå ei lita bot og opp til 5 års fengsel. Mest truleg må du bruka tortur i vekevis for å bli dømd til den strengaste straffa. Eit godt tips i tilfellet Gerrard er bøter eller nokre veker fengsel på vilkår.

For folk flest er det rart at slåssing blir jamstilt med ei grov valdtekt når det kjem til straffeutmåling. Å henta fram ytterpunkta i strafferamma i ei slik sak blir meiningslaust. Fotballspelaren slepp mest truleg unna med ei lita bot. Stakkars Steven Gerrard seier eg, ikkje på grunna av straffa han får, men på grunn av alt styret.

Her i Sogn og Fjordane er det fleire redaksjonar som har same sykja – også vi i NRK. Eit lovbrot skal helst gjerast så alvorleg som mogeleg. Når vi verkeleg skal la gravalvoret senka seg over fylket hentar vi gjerne fram formuleringa:

Politiet ser alvorleg på saka!

Her ser vi føre oss journalisten spørja politimannen: Er dette ei sak de ser alvorleg på? Og politimannen svarar ja!

Kva så om saka ikkje er så alvorleg, kva skal politiet seia då?

”Politiet tykkjer dette er ei artig sak, faktisk har saka teke heile politikammeret i Florø med storm, polititenestefolka skrattar av saka.”

Siste nytt på krimfronten er at politiet har oppretta sak! Når ein person ikkje er mistenkt, sikta, eller tiltalt, kan det vera greitt å finna på noko nytt. Difor uttrykket det er oppretta sak. Men kva betyr eigentleg dette? At dei har skrive ned namnet på ein person? Ikkje veit eg, men eit eller anna skal ein jo sei!

Forresten meiner eg at alle bør ha minst eitt barslagsmål på cv-en før dei søkjer seg fast arbeid. Så kan vi i media melda at politiet ser alvorleg på saka og at det er oppretta sak. Vedkommande risikerer sjølvsagt kollosalt lang fengselsstraff!

Heia Liverpool!

Ein av leiarane i NAV sa i Fylkesnytt i dag tidleg at det er forbunde med skam å gå den tunge vegen til sosialen. Slik bør det ikkje vera. Arbeidarane ved Fundo er heilt utan ansvar for den ulukkeleg situasjonen dei har hamna i, og treng ikkje stigmatisering frå storsamfunnet som ny stein i ei alt for tung bør.

Akutt likviditetskrise kallar dei det når ei bedrift får problem med å betala rekningane på grunn av vanskelege tider. Når den same bedrifta har problem med å betala løn til dei tilsette får vi høyra at dei må gå på sosialen!

Og det er akkurat dette eg har tenkt å ta opp med styresmaktene i denne spalta mi: Omgrepet ”å gå på sosialen” må leggjast vekk ein gong for alle. Dei 200 fundotilsette er heltar som treng klapp på skuldra og oppmuntring – ikkje eit fattigkassestempel i panna i frå eit statleg byråkrati. Dei bør inviterast inn i varmen med forsikring om at det er eit offentleg apparat i beredskap, klar til å hjelpa, med omtanke og opa lommebok.

Ingen veit kven som blir den neste som treng rask pengehjelp frå felleskassa vår. Vi har pengane, vi må berre gi dei frå oss på ein skikkeleg måte. Difor må utrykket gå på sosialen leggjast vekk. Politikarane frå fylket bør ta ballen snarast mogeleg. Vi andre kan senda varme tankar til alle dei som slit med å få endane til møtast – i Høyanger og i landet elles!

NB! Skal ikkje senda brev til Sylfest Lomheim om dette, men er det gode alternativ til uttrykket gå på sosialen?

”Hakke peiling” var svaret.

Twitter er eit lynraskt sosialt nettverk som også fungerer godt til å senda ut nyheiter. Twitter var først med nyheiter frå Mombai, dei var først med å fortelja at forfattaren Anne-Cath Vestly var død, og nettverket var eit viktig våpen for Barrack Obama då han vann valet i USA for nokre veker sidan.

Men det er altså få norske politikarar der ute i fuglekvitteret, og ein kjapp gjennomgang i dag viser at det truleg står endå verre til i Sogn og Fjordane enn elles i landet. Nokre få journalistar følgjer med, elles nesten null.

Ikkje så nøye?

Vel. Dei som styrer fylket vårt har ingen hemningar når dei brukar ordet framtidsfylket når dei skal reklamera for Sogn og Fjordane. Norge.no og eit direktorat som har ansvar for staten sin IKT-politikk held hus på Hermansverk. Eit fylke som tek mål av seg til å få ungdommen heim bør rett og slett vera først med det siste!

Og det er lite som tyder på at dette er ein hype som går over. Facebook har 1.3 millionar medlemmer i Norge. Gjennomsnitts brukstid når folk loggar seg på er 20 minuttar. Når servarane til Facebook er nede er det jubel hjå VG-nett, trafikken går dramatisk opp.

Vi får difor håpa at sentrale utviklingsmiljø i fylket har planar i skuffa for korleis dei skal forholda seg til dei nye møteplassane. Viss dei ikkje har det bør det vera eit sentralt mål i det nye året. Noreg.no og minside.no må til dømes vera svært synlege og også kommunisera via slike arenaer.

I NRK har vi styrt med slikt ei god stund. For eit par år sidan heldt eg føredrag om dette i Florø – for ei statleg leiargruppe med fylkesmann Oddvar Flæte i spissen. Eg fortalt at NRK har kjøpt si eiga øy i den virtuelle verda Second Life. Det var ikkje mange som hadde sansen. Spesielt ikkje administrerande direktør i Hels Førde, Jon Bolstad. Trur dette var midt i ein serie av det han hevda var irrelevante oppslag frå sjukehusstellet i fylket.

”Det hadde vore flott om NRK hadde flytta ut på denne øya og vorte verande. Hi, hi, hi!” Var den turrvittige kommentaren frå direktøren”

Og de behøver sjølvsagt ikkje reisa heilt til NRK si øy i Second Life!

De kan starta med å sjå kva eg driv med her: www.twitter.com/kaiaage

Vinnaren kvitterte med ein lang og knakande god takketale som vi dessverre ikkje har skriftleg, men grunngjeving til juryen og kven som vann finn du her. Eventuelle gratulantar kan skriva kommentarar. Ueinig i tildelinga? Skriv då og!

Arve Uglum er vinnaren av NRK Sogn og Fjordane sin språkpris for 2008. Med godt språk, humor og forteljarglede, leverer sogningen flotte språkblomar til fylket kvar einaste veke.

Godt språk er det viktigaste instrumentet til ein journalist. Arve Uglum brukar verktøyet sitt godt både skriftleg og munnleg. Han er difor ein verdig vinnar av NRK Sogn og Fjordane sin språkpris for 2008.
(I juryen: Olga Wergeland, språkkontakt Noralv Pedersen og underteikna)

Denne gongen nyttar forskaren spalta si til å fullrosa boka ”Frå skuletun til campus” – soga om Høgskulen i Sogn og Fjordane. Arnestad skriv mellom anna: ”På ein glimrande måte skildrar soga også forholdet mellom lokalsamfunn, region og høgskule…” . Bokprosjektet blir omtalt som ”…den ferske og framifrå boka”.

Georg Arnestad har vore sekretær for styringsgruppa som har arbeidd med soga om høgskulen i fylket, boka han altså rosar opp i skyene i spalta si. I føreordet er han ein av to personar som blir takka særskilt for innsatsen. Forfattar Gunnar Yttri skriv mellom anna at Arnestad har komme med kritiske og reflekterte kommentarar under arbeidet med boka.

Vi står altså i ein situasjon der ein av dei mest sentrale personane bak eit bokprosjekt brukar store superlativ om den same boka i si eiga avisspalte. Dette er uvanleg og sterk kost. Dei langt fleste ville halde seg lagt unna å skriva noko som helst om eit bokprosjekt ein har delteke aktivt i.

For forfattar Gunnar Yttri må det vera tungt å oppleva at sentrale personar i prosjektet dreg det ned i søla på denne måten. Arnestad har heilt rett i at dette er ei framifrå bok, men bør halda seg for god til å seia noko om det offentleg.

At spaltisten karakteriserer innslaget som NRK Sogn og Fjordane laga om boka som improvisert og tåpeleg toler vi godt. Men er det truverdig når det er forfattaren si høgrehand i bokprosjektet som skriv det? Neppe!

I Romerikes Blad kan vi lesa at ”likheten mellom Georg Adolfsen og Martti Ahtisaari er slående.” I oppslaget sit Georg med eit kollosalt fotografi av fredsprisvinnaren i fanget – og alle ved sine fulle fem ser at dei to ikkje er det minste like.

I Aftenposten les vi at Ahtisaari er æresborgar av Namibia og at oldefaren er frå Tistedalen. Fredrikstad Blad har henta opp sin eigen tremenning av fredsprisvinnaren og Halden Arbeiderblad har sjølvsagt funne sin variant av Adolfsen-slekta frå dei djupe austlandsskogane.

Spesielt spennande journalistikk er det ikkje. Og det må vera stusseleg å vinna Nobels Fredspris og få ei mediedekning som på eit middels vestlandsk slektsstemne!

Tippar Martti Ahtisaari er glad for å komma seg heim i huset sitt i Finland, ta av seg smokingen, sparka av seg lakkskoa og blanda seg ein god dram!

”Vooi vito! Perkellee! Desse nordbaggarna er en spesiell gjeng!”

Og vi er ikkje heilt fri for denne provinstenkegangen her i fylket heller. Hugsar godt då Sogn Dagblad rydda heile førstesida for oppslaget: Bjørn Dæhlie har slekt i Brekke!

Eller kva med avisa Sogn og Fjordane sin journalist John Moberg som hadde vore på gratiscruise med Color Line til Newcastle? Den lokale vinkelen var tynn, men klinkande klar, over 10 spaltar:

”Og han som rører i grytene er frå Hermansverk!”

Det låg ein småfrekk handskriven lapp på skrivebordet mitt då eg kom att frå jobbreise i helga. Frekkasen som hadde skrive den er busett på Cape Cod, der store deler av Kennedy-familien har residensane sine. (dei som er att)

Pandemien han skriv om er henta frå bloggen min som han hadde lese nokre veker tidlegare – frå USA. No hadde han vore innom NRK sitt distriktskontor på Prestebøen i Førde med ein lapp. Innhaldet var ikkje så interessant, rett og slett ei konstatering av at eg min tulling kunne finna på å reisa vekk når han kom på uventa besøk! (vanleg og direkte måte å snakka på i Indre Sogn)

Første gong eg var i kontakt med denne sogna-amerikanaren var i 1995. NRK var tidleg ute med epost og eg måtte prøva. Få hadde datamaskin, endå færre hadde internett og endå færre såg nytten av å senda epost. Difor var epost-boksen min skalande tom i vekesvis!

Men så, den 4. april 1995, sa det pling. Eg hadde logga meg på nettet med eit modem større enn ei skoøskje og opp på skjermen kom det ein epost frå JPNautilus. Eg mått ta fleire rundar rundt i redaksjonen og fortelja om storhendinga. Dette var truleg blant dei første utanlandske epostane til NRK Sogn og Fjordane nokon gong! Telefaksen hadde fått ein konkurrent!

Bak JPNautilus skjuler systrendingen Arne Grepstad seg. I dag vel 13 år etter den første eposten, avslører ei ny teknlogisk nyvinning, Google, kvifor han har valt eit så spesielt namn:

The NAUTILUS MOTOR INN is a WATERVIEW MOTEL located in WOODS HOLE on CAPE COD near the MARTHA’S VINEYARD FERRY. The Nautilus is within walking distance of the village which includes BEACHES, WOODS HOLE OCEANOGRAPHIC INSTITUTION, MARINE BIOLOGICAL LABORATORY and many other attractions. Owner: Arne Grepstad

Eg konstaterer endå ein gong at verda blir mindre. Vi kan reisa så langt vi vil, men blir googla i løpet av få sekundar. Kommunisera gjer vi så lett som berre det på sosiale nettsamfunn og på chattetenester.

Og så lurer du kanskje kva Grepstad skreiv om i den første eposten i 1995?

Den var kort og grei, utforma på sognavis den og:

”How are you, din tyl?!”

Og det er altså ikkje russarane som er houdfienden, heller ikkje terror. Endra reisevanar og globalisering gjer at styremaktene no fryktar for smitte av pandemisk influensa.

Ikkje så farleg?

Det trudde ikkje eg heller, men når eg snakkar med helsepersonell som har greie på dette blir dei urolege i blikket. Risikoen er absloutt til stades for at Europa ein eller annan gong får eit slikt virus blant innbyggjarane. I verste- fall scenariet som blir rulla ut i denne øvinga er det 8.000 sjuke kvar dag og 120 døde per dag – berre i Sogn og Fjordane.

Og medan finanskrisa tek mesteparten av merksemda i media er SARS-viruset minst like aktivt som før. Fråveret frå avisspaltene betyr slett ikkje at fugleinfluensaen har teke pause.
Difor er det alvor når smittevernlegar, forsvarstoppar, rådmenn, ordførarar, fylkeslege, helsedirektoratet og andre etatsjefar møtest for å øva på ei slik katastrofe i Stryn. I lag med fjellskred er ein pandemi blant dei tunge katastrofane som kan råka fylket vårt i fredstid.

Og vi er sjølvsagt ikkje åleine. Styremaktene arrangerer slike øvingar landet rundt, landet førebur seg rett og slett på at det verste kan skje. Så er det berre å håpa at denne typen øvingar er med å skjerpa beredskapen blant dei som styrer, og at skadeverknadane blir minst mogeleg dersom vi blir råka.